درباره دوره:
این درس برای دانشجویان دکتری در زمینه فیزیک نظری انرژی های بالا به منظور آشنایی با فیزیک سیاه چاله ها طراحی شده است. پیشنیازهایی از نظریه ی میدان های کوانتومی در سطح کتاب (پسکین-شودر) و نسبیت عام در حد آشنایی با معادلات اینشتین و جواب شوارتزشیلد فرض شده است. به طور کلی این درس به دو قسمت تقسیم شده است. در قسمت نخست سیاه چاله ها به عنوان جواب های کلاسیک معادلات اینشتین مورد بررسی قرار گرفته و در قسمت دوم به جنبه های نیمه کلاسیک و کوانتومی سیاه چاله ها پرداخته شده است. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این درس به آدرس زیر مراجعه فرمایید. توضیح درس
خواص کلاسیک سیاه چاله ها:
1 - جلسه اول - مروری کوتاه بر نسبیت عام
2 - جلسه دوم - برنامه درس، اعمال تقارن ها و ساخت جواب های سیاه چاله
3 - جلسه سوم - سیاه چاله ها با تقارن کروی، سیاه چاله شوارتزشیلد، قضیه بیرکهوف، مسیرهای ژئودزیک
4 - جلسه چهارم - مسیرذرات، سیاه چاله شوارتزشیلد در دستگاه های مختصات گوناگون، گسترش بیشینه مختصات، تمامیت ژئودزیک ها
5 - جلسه پنجم - ساختار علی فضا-زمان، تکینگی های مختصاتی، نمودارهای پنرز- کارتر، فضا-زمان ریندلر
6 - جلسه ششم - ابرسطوح نورگونه ، افق کیلینگ، گرانش سطحی، افق دو شاخه ،هندسه نزدیک افق
7 - جلسه هفتم - هندسه نزدیک افق (غیر) تبهگن، انواع افق، ناحیه های مجانبی، نمودار پنرز برای رمبش گرانشی
8 - جلسه هشتم - افق کوشی، فضا-زمان های سراسر هایپربولیک، تکینگی عریان، شرایط انرژی
9 - جلسه نهم - شرایط انرژی، سیاه چاله های باردار در نظریه اینشتین-ماکسول
10 - جلسه دهم - ساختار فضا-زمان سیاه چاله های باردار
11 - جلسه یازدهم - سیاه چاله های باردار فرین، سیاه چاله های پایا در نظریه اینشتین-ماکسول
12 - جلسه دوازدهم - ساختار فضا-زمان سیاه چاله های کر، فرایند پنرز
13 - جلسه سیزدهم - سیاه چاله های کر- نیومن
14 - جلسه چهاردهم - دیفیومورفیسم و قوانین پایستگی، بارهای ADM، بارهای کومار
15 - جلسه پانزدهم - تحول ستارگان و سیاه چاله ها در جهان واقعی، نظریه و مشاهدات 1
16 - جلسه شانزدهم - تحول ستارگان و سیاه چاله ها در جهان واقعی، نظریه و مشاهدات 2
17 - جلسه هفدهم - قضایای تکینگی، سیاه چاله ها و فضازمان ها در حضور ثابت کیهان شناختی ((پاد) دوسیته)
18 - جلسه هجدهم - سیاه چاله های مجانبا (پاد) دوسیته در 4 بعد
19 - جلسه نوزدهم - سیاه چاله های مجانبا (پاد) دوسیته، فضاهای موضعا تخت، گرانش در سه بعد، جواب های موضعا تخت سه بعدی و اوربیفلد کردن
20 - جلسه بیست - جواب های ایستای 3 بعدی، اربیفلد کردن فضا، جواب های موضعا پاد دوسیته و سیاه چاله های BTZ
21 - جلسه بیست و یکم - جواب های 5 بعدی معادلات اینشتین، جواب مایرز-پری
22 - جلسه بیست و دوم - جواب های 5 بعدی، جواب حلقه، خاصیت های نیمه کلاسیکی ، قانون صفرم سیاه چاله ها
خواص نیمه کلاسیک و کوانتومی:
1 - جلسه بیست و سوم - قوانین دینامیک سیاه چاله ها،قانون اول و دوم، انتروپی والد
2 - جلسه بیست و چهارم - قانون سوم دینامیک سیاه چاله ها، ترمودینامیک سیاه چاه ها، حد انتروپی بکنشتاین، دمای سیاه چاله و دمای آنرو
3 - جلسه بیست و پنجم بخش اول - دمای آنرو به روش انتگرال مسیر و روش کوانتش کانونی، کوانتش هموردا، ساختار سیمپلتیک
4 - جلسه بیست و پنجم بخش سوم - دمای آنرو به روش انتگرال مسیر و روش کوانتش کانونی، کوانتش هموردا، ساختار سیمپلتیک
5 - جلسه بیست و ششم - نظریه میدان کوانتومی روی فضای خمیده، ضرایب بوگولیوبوف
6 - جلسه بیست و هفتم - اثر آنرو روی فضا زمان خمیده، تابش هاوکینگ
درباره دوره:
فیلم های آموزشی:
1 - جلسه اول - معرفی درس
2 - جلسه دوم - مواد مغناطیسی (معادلات مربوطه و شرایط مرزی)
3 - جلسه سوم - مواد مغناطیسی (حل میدان های مغناطیسی از طریق معادله لاپلاس)
4 - جلسه چهارم - مدارهای مغناطیسی
5 - جلسه پنجم - مواد دیامغناطیس و پارامغناطیس
6 - جلسه ششم - القای الکترومغناطیس
7 - جلسه هفتم - قانون فارادی
8 - جلسه هشتم - خود القاء و القای متقابل
9 - جلسه نهم - انرژی مغناطیس
10 - جلسه دهم - نیروی مغناطیسی
11 - جلسه یازدهم - انرژی باتری در محیط های غیر خطی
12 - جلسه دوازدهم - مدارهای الکتریکی
13 - جلسه سیزدهم - معادلات ماکسول
14 - جلسه چهاردهم - معادلات ماکسول و تعیین شرایط مرزی
15 - جلسه پانزدهم - معادلات موج و بردار پویین تینگ و انرژی
16 - جلسه شانزدهم - معادلات موج و بردار پویین تینگ و انرژی
17 - جلسه هفدهم - معادلات موج و بردار پویین تینگ و انرژی
18 - جلسه هجدهم - بقای کمیت های اصلی در الکترومغناطیس
19 - جلسه نوزدهم - حل معادله موج در محیط رسانا
20 - جلسه بیستم - انتشار موج تخت در محیط رسانا
21 - جلسه بیست و یکم - بررسی ضرایب بازتاب انعکاس یک موج تکفام در مرز دو محیط رسانا
22 - جلسه بیست و دوم
23 - جلسه بیست و سوم - انتشار موج در محیط رسانا
24 - جلسه بیست و چهارم - انتشار موج در محیط رسانا و نارسانا
25 - جلسه بیست و پنجم - انتشار موج از یک بره
26 - جلسه بیست و ششم - انتشار موج بین سه طیف مختلف
27 - جلسه بیست و هفتم - موج بر٬ پاشندگی
28 - جلسه بیست و هشتم - پاشندگی
29 - جلسه بیست و نهم - پاشندگی
30 - جلسه سی ام - تابش
31 - جلسه سی و یکم - تابش، سطح مقطع تامسون
درباره دوره:
در این درس به آن جنبه از تاریخ نجوم در ایران و جهان اسلامی میپردازیم که متمرکز بر ساختار هندسی کیهان بر اساس رصدها و برهانهای هندسی و طبیعیاتی بود. این مبحث در کتابهایی به عنوان «آثار هیئت» در تمدن اسلامی مطرح بود. علم هیئت دربارهی ساختار هندسی افلاک و مدلهای ترکیب آنها برای حرکت دادن سیارات بحث میکرد. در این آثار نشان میدادند که چگونه بطلمیوس براساس الگوها و ناهنجاریهای منظم در حرکات سیارات، مدلهایی از افلاک کروی طراحی کرد و چه اشکالات و انتقاداتی به این مدلها وارد بود. این مدلها معمولاً از افلاک حامل و تدویر و خارج مرکز ساخته شده اند و گاهی از ترفندهای هندسی دیگر مثل نقطهی محاذات در افلاک ماه، نقطهی معدلالمسیر، حرکات نقاط ذروۀ فلک تدویر و اوج و حضیض فلک خارج مرکز در آنها استفاده شده است. بعضی از نویسندگان آثار هیئت چون نصیرالدین طوسی، مؤیدالدین عُرضی و قطبالدین شیرازی مفصلترین و جامعترین آثار هیئت را در قرن هفتم هجری تألیف کردند. آثار ایشان هم شامل مدلهای بطلمیوسی و هم مدلهای جدیدی بود که برای رفع اشکالات آن مدلها مطرح کرده بودند. ما امروز این مدلهای جدید را به عنوان مدلهای غیربطلمیوسی میشناسیم.
این درس برای مقطع کارشناسیارشد تاریخ علم گرایش نجوم تدریس شده است. مخاطبان این درس باید در حد هندسۀ دبیرستان، هندسۀ اقلیدسی بلد باشند. علاوه بر این کسانی که با نجوم رصدی و موقعیت سیارات و حرکات آنها آشنایی دارند، ارتباط بسیار بهتری میتوانند با محتوای درس بگیرند، هر چند توضیحات لازم دربارۀ نجوم رصدی پیش نیاز در درس مطرح شده است.
این دوره طی 12 جلسه در دانشکده تاریخ علم دانشگاه تهران تدریس شدهاست
تاریخ نجوم در ایران و دوران اسلامی:
1 - جلسه 1: مدل ابرخس و بطلمیوس برای حرکت خورشید
2 - جلسه 2: تعیین خروج از مرکز خورشید در مجسطی
3 - جلسه 3: تعدیل خورشید و مدل افلاک آن
4 - جلسه 4: الگوهای رصدی خورشید در آثار هیئت
5 - جلسه 5: مدل افلاک سیارات خارجی و الگوهای رصدی آنها
6 - جلسه 6: منشاء رصدی نقطهی معدلالمسیر در مدل سیارات خارجی
7 - جلسه 7: مدل افلاک زهره و الگو رصدی آن
8 - جلسه 8: مدلهای افلاک عطارد و ماه و الگوهای رصدی آنها
9 - جلسه 9: معرفی آثار هیئت در تمدن اسلامی و انواع و ویژگیهای آنها
10 - جلسه 10: اشکالات مدلهای بطلمیوسی و مدل غیربطلمیوسی
11 - جلسه 11: مدل غیربطلمیوسیِ نصیرالدین طوسی
12 - جلسه 12: دلایل مرکزیت و سکون زمین در مجسطی و آثار هیئت