درباره دوره:
واژه کیهان به معنی تمام ذرات، موجودات، فضا، زمان، ماده، انرژی و هر چیزی که در دنیا و خارج از آن وجود دارد دارای ریشه‌ی مشترکی با واژه‌های " گیتی " و " جهان " است. علم کیهان شناسی ( جهان شناسی ) به مطالعه، کشف و تکامل ناشناخته‌های عالم می‌پردازد. این علم زیرشاخه‌ای از علم ستاره شناسی به حساب می‌آید که در آن ستاره شناسان با در نظر گرفتن الگوهای علم ریاضی بر روی جهان و مقایسه‌ی آنها به ناشناخته‌های گیتی در زمان گذشته، حال و آینده پی می‌برند. اما باید توجه داشته باشیم که حتی با وجود اکتشافات، نظریه ها و مقیاس های دقیق محققان و دانشمندان هنوز هم نمی توان به طور قطعی در خصوص موارد تشکیل دهنده کامل کیهان اظهار نظر نمود چراکه پر از فضاهای ناشناخته و دست نیافتنی است. با تثبیت نظریه نیوتن که یکی از بزرگترین و مهم‌ترین دستاوردهای فیزیک به شمار می‌رود در علم کیهان شناسی تحول بزرگی رقم خورد.
رفته رفته با پیشرفت علم و اکتشافات بیشتر توسط دانشمندان و محققان در علم کیهان شناسی مدرن و بیشتر شدن فهم انسان در این زمینه، کشف نظریه‌ی نسبیت عام انیشتین به بزرگترین دستاورد تاریخ بشریت تبدیل شد. آلبرت انیشتین به عنوان یک فیزیکدان نظری و دانشمند آلمانی یکی از تاثیرگذارترین افراد در پیشرفت علم کیهان شناسی به شمار می‌رود که از جمله دستاوردهای وی می‌توانیم به نظریه نسبیت، مکانیک کوانتومی، فرمول معروف هم ارزی جرم و انرژی و همچنین کشف قانون اثر فوتوالکتریک که تحولی عظیم در علم مکانیک کوانتومی به حساب می‌آید اشاره کنیم. نظریه نسبیت انیشتین در واقع در خصوص اثباتی برای نیروی گرانشی و چرخش زمین به دور خورشید مطرح شده و نشات گرفته از نظریه نیوتون در این زمینه است که به آن دیدگاه نیوتونی گفته می‌شود که در این درس با جزئیات و چگونگی وجود این تحولات عظیم در علم کیهان شناسی آشنا خواهید شد.
دوره " کیهان شناسی 1 " از جمله دوره‌های جذاب و تکرار نشدنی با زبانی ساده و روان توسط استاد " مهدی گلشنی " فیزیکدان و نظریه‌پرداز ایرانی، پژوهشگر، مترجم و استاد دانشگاه صنعتی شریف ضبط شده است. این درس با معرفی مبانی کیهان شناسی، چگونگی کشف نظریه نسبیت توسط انیشتین و همچنین رفع اشتباهات وی در نظریه پردازی توسط دیگر دانشمندان مانند فریدمان آغاز و با بررسی کیهان شناسی کوانتومی به پایان می‌رسد. همچنین استاد گلشنی در این دوره به بررسی سیاهچاله‌ها و انواع آن با طرح ارتباط انکار نشدنی مابین فسلفه و این علم می‌پردازند. کیهان شناسی به دلیل اهمیت و تاثیرگذاری بالا در مباحث کلی، از دروس اصلی رشته نجوم، فیزیک و اختر فیزیک در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری است.
پس از به پایان رساندن دوره " کیهان شناسی 1 " در صورتی که علاقه‌مند به کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با نظریه‌های آلبرت انیشتین به خصوص نظریه نسبیت و مکانیک کوانتومی هستید، پیشنهاد می‌کنیم دوره " اصول فلسفی مکانیک کوانتوم " ضبط شده توسط استاد مهدی گلشنی در دانشگاه صنعتی شریف را مشاهده کرده و بیشتر با جهان هستی در قالب علوم ریاضی و فسلفه آشنا شوید.
فیلم های آموزشی:
1 - جلسه اول - مقدمات نسبیت عام
2 - جلسه دوم - مقدمات نسبیت عام
3 - جلسه سوم - معادله انیستین
4 - جلسه چهارم - اصل کیهان شناختی
5 - جلسه پنجم - مقدمات کیهان شناسی
6 - جلسه ششم - معادلات فریدمان
7 - جلسه هفتم - معادلات فریدمان ، مروری بر مدلهای کیهان شناسی منسوخ
8 - جلسه هشتم - ثابت کیهان شناختی ، پارامترهای مشاهده ای
9 - جلسه نهم - تخمین عمر جهان
10 - جلسه دهم - پیش بینی اشعه ی کیهانی
11 - جلسه یازدهم - پتانسیل شیمیایی ذرات بنیادی
12 - جلسه دوازدهم - ترمودینامیک کیهان شناسی و مسائل نوترینوها
13 - جلسه سیزدهم - ورای مدل استاندارد کیهان شناسی
14 - جلسه چهاردهم - تورم
15 - جلسه پانزدهم - مشکلات کیهان شناسی استاندارد و مدل های تورمی - استاد ابوالحسنی
16 - جلسه شانزدهم - مدل های تورمی - استاد ابوالحسنی
17 - جلسه هفدهم - سیاهچالها
18 - جلسه هجدهم - سطوح نورگونه - استاد منصوری
19 - جلسه نوزدهم - مسائل بنیادی کیهان شناسی
20 - جلسه بیستم - فلسفه و کیهان شناسی
21 - جلسه بیست یکم - تورم
22 - جلسه بیست دوم - کیهان شناسی نیوتونی
23 - جلسه بیست سوم - گرانش ، کیهان شناسی کوانتومی
24 - جلسه بیست چهارم - ادامه کیهان شناسی کوانتومی
درباره دوره:
در این درس به آن جنبه از تاریخ نجوم در ایران و جهان اسلامی می‌پردازیم که متمرکز بر ساختار هندسی کیهان بر اساس رصدها و برهان‌های هندسی و طبیعیاتی بود. این مبحث در کتاب‌هایی به عنوان «آثار هیئت» در تمدن اسلامی مطرح بود. علم هیئت درباره‌ی ساختار هندسی افلاک و مدلهای ترکیب آنها برای حرکت دادن سیارات بحث می‌کرد. در این آثار نشان می‌دادند که چگونه بطلمیوس براساس الگوها و ناهنجاری‌های منظم در حرکات سیارات، مدل‌هایی از افلاک کروی طراحی کرد و چه اشکالات و انتقاداتی به این مدل‌ها وارد بود. این مدل‌ها معمولاً از افلاک حامل و تدویر و خارج مرکز ساخته شده اند و گاهی از ترفندهای هندسی دیگر مثل نقطه‌ی محاذات در افلاک ماه، نقطه‌ی معدل‌المسیر، حرکات نقاط ذروۀ فلک تدویر و اوج و حضیض فلک خارج مرکز در آنها استفاده شده است. بعضی از نویسندگان آثار هیئت چون نصیرالدین طوسی، مؤیدالدین عُرضی و قطب‌الدین شیرازی مفصل‌ترین و جامع‌ترین آثار هیئت را در قرن هفتم هجری تألیف کردند. آثار ایشان هم شامل مدلهای بطلمیوسی و هم مدلهای جدیدی بود که برای رفع اشکالات آن مدل‌ها مطرح کرده بودند. ما امروز این مدلهای جدید را به عنوان مدلهای غیربطلمیوسی می‌شناسیم.
این درس برای مقطع کارشناسی‌ارشد تاریخ علم گرایش نجوم تدریس شده است. مخاطبان این درس باید در حد هندسۀ دبیرستان، هندسۀ اقلیدسی بلد باشند. علاوه بر این کسانی که با نجوم رصدی و موقعیت سیارات و حرکات آنها آشنایی دارند، ارتباط بسیار بهتری می‌توانند با محتوای درس بگیرند، هر چند توضیحات لازم دربارۀ نجوم رصدی پیش نیاز در درس مطرح شده است.
این دوره طی 12 جلسه در دانشکده تاریخ علم دانشگاه تهران تدریس شده‌است
تاریخ نجوم در ایران و دوران اسلامی:
1 - جلسه 1: مدل ابرخس و بطلمیوس برای حرکت خورشید
2 - جلسه 2: تعیین خروج از مرکز خورشید در مجسطی
3 - جلسه 3: تعدیل خورشید و مدل افلاک آن
4 - جلسه 4: الگوهای رصدی خورشید در آثار هیئت
5 - جلسه 5: مدل افلاک سیارات خارجی و الگوهای رصدی آنها
6 - جلسه 6: منشاء رصدی نقطه‌ی معدل‌المسیر در مدل سیارات خارجی
7 - جلسه 7: مدل افلاک زهره و الگو رصدی آن
8 - جلسه 8: مدلهای افلاک عطارد و ماه و الگوهای رصدی آنها
9 - جلسه 9: معرفی آثار هیئت در تمدن اسلامی و انواع و ویژگی‌های آنها
10 - جلسه 10: اشکالات مدلهای بطلمیوسی و مدل غیربطلمیوسی
11 - جلسه 11: مدل غیربطلمیوسیِ نصیرالدین طوسی
12 - جلسه 12: دلایل مرکزیت و سکون زمین در مجسطی و آثار هیئت
