اتریوم یکی از مهم‌ترین پروژه‌های دنیای ارزهای دیجیتال و فناوری بلاک‌چین است که با ارائه قراردادهای هوشمند و قابلیت اجرای برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps)، انقلابی در حوزه فناوری ایجاد کرده است. این شبکه به عنوان دومین ارز دیجیتال برتر پس از بیت‌کوین شناخته می‌شود و بسیاری از پروژه‌های نوآورانه بر پایه آن توسعه یافته‌اند.
در این مقاله، به‌طور جامع به بررسی اتریوم، نحوه عملکرد آن، تفاوت‌هایش با بیت‌کوین، کاربردهای آن در دنیای واقعی، چالش‌های پیش روی آن و آینده این فناوری می‌پردازیم.
اتریوم چیست؟ (تاریخچه اتریوم)
اتریوم بعد از بیت‌کوین، دومین ارز دیجیتال بزرگ از نظر ارزش بازار است. اما فقط یک ارز دیجیتال نیست؛ بلکه یک سیستم غیرمتمرکز است که می‌تواند انواع مختلفی از برنامه‌ها از جمله برنامه‌های مربوط به امور مالی غیرمتمرکز (دیفای) را اجرا کند.
اتریوم در سال ۲۰۱۵ راه‌اندازی شد. برخلاف بیت‌کوین که فقط برای پرداخت‌های دیجیتالی ساخته شده، هدف اتریوم این بود که یک پلتفرم جهانی برای اجرای برنامه‌های مختلف باشد. این شبکه از فناوری بلاک‌چین استفاده می‌کند تا امنیت و شفافیت را حفظ کند و بدون نیاز به واسطه‌ها، برنامه‌ها را اجرا کند.
امروزه برنامه‌های زیادی از بازی‌ها گرفته تا ابزارهای مالی و پایگاه‌های داده پیچیده روی شبکه اتریوم اجرا می‌شوند. امکانات این سیستم محدودیتی ندارد و بستگی به خلاقیت برنامه‌نویسان دارد.
در این باره بنیاد اتریوم می‌گوید:
اتریوم می‌تواند برای برنامه‌نویسی، غیرمتمرکز کردن، ایمن‌سازی و انجام معاملات هر چیزی استفاده شود.
علاوه بر این، اتریوم به یک روش محبوب برای سرمایه‌گذاری و ذخیره دارایی تبدیل شده است. درست مثل بیت‌کوین، می‌توان از آن برای ارسال و دریافت پول بدون نیاز به بانک یا واسطه استفاده کرد.
فناوری بلاک‌چین و قراردادهای هوشمند
در ادامه این دو مفهوم را به طور کامل بررسی می‌کنیم:
فناوری بلاک‌چین چیست؟
در پاسخ به این سوال که بلاک‌چین چیست؟ باید بگوییم که بلاک‌چین یک دفتر کل توزیع‌شده و تغییرناپذیر است که اطلاعات را به‌صورت غیرمتمرکز ذخیره می‌کند. این فناوری امکان انجام تراکنش‌های شفاف و ایمن را بدون نیاز به واسطه‌ها فراهم می‌کند. بلاک‌چین به‌عنوان زیربنای اتریوم، امنیت و اعتماد را در این شبکه تضمین می‌کند.
- امکان انجام تراکنش‌های بدون واسطه
- شفافیت و تغییرناپذیری اطلاعات
- امنیت بالا از طریق رمزنگاری داده‌ها
قراردادهای هوشمند چیست و نقش آن‌ها در اتریوم
ایده قراردادهای هوشمند برای اولین بار در دهه ۱۹۹۰ توسط یک دانشمند کامپیوتر و حقوق‌دان به نام “نیک سابو (Nick Szabo)” مطرح شد.
سابو قرارداد هوشمند را با یک دستگاه فروش خودکار مقایسه کرد. فرض کنید دستگاهی وجود دارد که یک قوطی نوشابه را در ازای ۲۵ سنت ارائه می‌دهد. اگر شما یک دلار وارد دستگاه کنید و یک نوشابه انتخاب کنید، دستگاه طوری برنامه‌ریزی شده است که یا نوشیدنی و ۷۵ سنت باقی‌مانده را به شما بدهد، یا اگر محصول موردنظر تمام شده باشد، از شما بخواهد انتخاب دیگری انجام دهید یا پولتان را پس بگیرید.
این مثال ساده‌ای از یک قرارداد هوشمند است. درست مانند یک دستگاه فروش خودکار که می‌تواند یک تراکنش را بدون نیاز به واسطه انسانی انجام دهد، قراردادهای هوشمند نیز می‌توانند تقریباً هر نوع مبادله‌ای را به‌صورت خودکار اجرا کنند. بنابراین قرارداد هوشمند دارای ویژگی‌های زیر می‌باشد:
- اجرای خودکار بدون نیاز به واسطه
- کاهش هزینه‌های تراکنش
- افزایش امنیت و کاهش ریسک تقلب
اتریوم چگونه کار می‌کند؟
اتریوم یک شبکه بلاک‌چین است که به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد انواع مختلفی از برنامه‌ها را بسازند، از بازی‌ها گرفته تا ابزارهای مالی که بدون نیاز به بانک یا واسطه کار می‌کنند.
برنامه‌های اتریوم با استفاده از قراردادهای هوشمند ساخته می‌شوند. این قراردادها مانند قراردادهای عادی شرایط یک توافق را مشخص می‌کنند، اما تفاوت‌شان این است که به‌طور خودکار و بدون نیاز به واسطه اجرا می‌شوند.
اتریوم، مثل بیت‌کوین، یک پروژه متن‌باز و غیرمتمرکز است، یعنی هیچ فرد یا شرکتی آن را کنترل نمی‌کند و هر کسی که اینترنت داشته باشد می‌تواند از آن استفاده کند.
همان‌طور که بلاک‌چین بیت‌کوین امکان انتقال پول بدون بانک را فراهم می‌کند، اتریوم به توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهد که برنامه‌هایی بسازند که بدون سانسور، تقلب یا دخالت دیگران اجرا شوند و همیشه طبق برنامه پیش بروند. به طور کلی این شبکه از ترکیب چندین مؤلفه کلیدی برای پردازش اطلاعات و اجرای قراردادهای هوشمند بهره می‌برد:
- ماشین مجازی اتریوم (EVM): محیطی که قراردادهای هوشمند را اجرا می‌کند.
- نودها (Nodes): کامپیوترهایی که نسخه‌ای از بلاک‌چین اتریوم را ذخیره و پردازش می‌کنند.
- ماینرها و اعتبارسنج‌ها: در گذشته از ماینرها برای استخراج اتر استفاده می‌شد، اما با انتقال به اثبات سهام (PoS)، اعتبارسنج‌ها جایگزین آن‌ها شدند.
تفاوت بین اتریوم، اتر و ETH چیست؟
اتریوم نام شبکه است. اتر (Ether) توکن بومی این شبکه است که برای انجام تراکنش‌ها و اجرای قراردادهای هوشمند استفاده می‌شود. با این حال، در استفاده روزمره، اکثر مردم به این توکن “ETH” یا به سادگی “اتریوم” می‌گویند.
از آنجایی که کاربران برای اجرای قراردادهای هوشمند باید کارمزدهای خود را با ETH بپردازند، می‌توان آن را به‌عنوان سوختی در نظر گرفت که شبکه را فعال نگه می‌دارد. به همین دلیل، کارمزدهای پرداختی در اتریوم را گس (Gas) می‌نامند.
اگر بیت‌کوین “طلای دیجیتال” است، ETH را می‌توان «نفت دیجیتال» دانست.
تفاوت‌های اتریوم و بیت‌کوین
اتریوم و بیت‌کوین هر دو بر پایه فناوری بلاک‌چین فعالیت می‌کنند، اما تفاوت‌های کلیدی میان آن‌ها وجود دارد. بیت‌کوین بیشتر به‌عنوان یک سیستم پرداخت دیجیتال طراحی شده است، در حالی که اتریوم یک پلتفرم برای توسعه برنامه‌های غیرمتمرکز محسوب می‌شود.
- هدف: بیت‌کوین به‌عنوان یک سیستم پرداخت دیجیتال و ذخیره ارزش ایجاد شده، درحالی‌که اتریوم پلتفرمی برای اجرای قراردادهای هوشمند و dApps است.
- مکانیزم اجماع: بیت‌کوین از اثبات کار (PoW) استفاده می‌کند، اما اتریوم به سمت اثبات سهام (PoS) حرکت کرده است.
- سرعت تراکنش: تراکنش‌های اتریوم سریع‌تر از بیت‌کوین پردازش می‌شوند.
اتریوم ۲.۰ چیست؟
اتریوم ۲.۰ که اغلب به آن ETH2 گفته می‌شود یک ارتقای عمده در شبکه‌ی اتریوم است.
این نسخه طراحی شده تا شبکه‌ی اتریوم را گسترش داده و امنیت، سرعت و کارایی آن را افزایش دهد. این ارتقا در سپتامبر ۲۰۲۲ اجرا شد و طی آن، بلاک‌چین اصلی با بلاک‌چین ETH2 ادغام شد.
چرا اتریوم ۲.۰ ضروری بود؟ انتقال یک دارایی دیجیتال محبوب به یک پلتفرم جدید یک چالش پیچیده است، اما برای اینکه اتریوم بتواند مقیاس‌پذیر و بهینه شود، این تغییر لازم بود.
دلیل این تغییر این بود که روش «اثبات کار» که توسط بلاک‌چین ETH 1.0 برای تأیید تراکنش‌ها استفاده می‌شد، باعث ایجاد گلوگاه‌ها، افزایش هزینه‌ها و مصرف بیش از حد منابع (به‌ویژه برق) می‌شد. در ادامه مفهوم اثبات کار را بیان می‌کنیم.
اثبات کار چیست؟
شبکه‌های ارز دیجیتال چگونه اطمینان حاصل می‌کنند که هیچ‌کس نمی‌تواند یک واحد پول را دوبار خرج کند، بدون اینکه یک نهاد مرکزی مانند ویزا یا پی‌پال در میان باشد؟ آن‌ها از یک مکانیزم اجماع استفاده می‌کنند.
هنگامی که ETH 1.0 راه‌اندازی شد، از مکانیزم اجماعی که ابتدا توسط بیت‌کوین معرفی شده بود استفاده کرد: مکانیزمی به نام “اثبات کار”
اثبات کار نیازمند قدرت پردازشی بسیار زیادی است که توسط «ماینرهای» مجازی سراسر جهان تأمین می‌شود. این ماینرها برای حل یک معمای ریاضی پیچیده با یکدیگر رقابت می‌کنند.
برنده‌ی این رقابت می‌تواند بلاک‌چین را با آخرین تراکنش‌های تأیید‌شده به‌روز کند و به‌عنوان پاداش، مقدار مشخصی ETH دریافت می‌کند.
این فرایند تقریباً هر ۳۰ ثانیه یک‌بار اتفاق می‌افتد (در حالی که در بیت‌کوین این زمان تقریباً ۱۰ دقیقه است).
با افزایش ترافیک در شبکه، محدودیت‌های اثبات کار منجر به ایجاد گلوگاه‌هایی شد که در آن هزینه‌ها به‌طور غیرقابل پیش‌بینی افزایش می‌یافتند.
کاربردهای اتریوم در دنیای واقعی
اتریوم علاوه بر کاربردهای مالی، در زمینه‌های مختلف دیگری نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. از پروژه‌های مالی غیرمتمرکز گرفته تا صنایع بازی و زنجیره تأمین، این بلاک‌چین قابلیت‌های گسترده‌ای را ارائه می‌دهد.
- امور مالی غیرمتمرکز (DeFi): اتریوم بستر اصلی پروژه‌های DeFi است که امکان ارائه خدمات مالی غیرمتمرکز مانند وام‌دهی و ترید را فراهم می‌کند.
- توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT): بسیاری از آثار هنری دیجیتال و دارایی‌های مجازی روی بلاک‌چین اتریوم ایجاد و معامله می‌شوند.
- صنایع مختلف: اتریوم در حوزه‌هایی مانند بازی‌های بلاک‌چینی، احراز هویت دیجیتال و مدیریت زنجیره تأمین نیز کاربرد دارد.
چالش‌ها و محدودیت‌های اتریوم
با وجود پیشرفت‌های اتریوم، این بلاک‌چین با چالش‌های متعددی روبه‌رو است. برخی از این مشکلات باعث شده‌اند که توسعه‌دهندگان به دنبال راهکارهای جدیدی برای بهبود شبکه باشند.
- مقیاس‌پذیری: اتریوم در زمان‌های پرترافیک با تأخیر و کارمزدهای بالا مواجه می‌شود.
- امنیت: با وجود امنیت بالای بلاک‌چین، قراردادهای هوشمند ممکن است آسیب‌پذیری‌هایی داشته باشند.
- رقابت با سایر بلاک‌چین‌ها: پروژه‌هایی مانند کاردانو، سولانا و پولکادات به‌عنوان رقبای جدی اتریوم شناخته می‌شوند.
رقبای اتریوم و مقایسه با آن‌ها
اتریوم در حال حاضر یکی از محبوب‌ترین بلاک‌چین‌های جهان است، اما رقبای جدی نیز دارد که هر یک ویژگی‌های خاص خود را ارائه می‌دهند. این شبکه‌ها تلاش می‌کنند جایگزینی برای اتریوم باشند یا حداقل برخی از نقاط ضعف آن را برطرف کنند.
- بایننس اسمارت چین (BSC): کارمزدهای پایین‌تر و سرعت بیشتر، اما متمرکزتر از اتریوم
- کاردانو (Cardano): استفاده از الگوریتم اثبات سهام و مقیاس‌پذیری بالا
- پولکادات (Polkadot): تمرکز بر تعامل‌پذیری بین بلاک‌چین‌های مختلف
نتیجه‌گیری
اتریوم یکی از تأثیرگذارترین پروژه‌های دنیای بلاک‌چین است که نه‌تنها یک ارز دیجیتال بلکه بستری برای نوآوری‌های متعدد در حوزه‌های مختلف محسوب می‌شود. با وجود چالش‌هایی مانند مقیاس‌پذیری و رقابت با سایر بلاک‌چین‌ها، توسعه مداوم و به‌روزرسانی‌های این شبکه، آینده‌ای روشن را برای آن رقم خواهد زد.
بدیهی است شما جهت فعالیت در دنیای ارز دیجیتال نیاز به آموزش خواهید داشت و میزان موفقیت شما تا حد بسیار زیادی به کیفیت آموزش بستگی دارد، بنابراین لازم است با وسواس بیشتری دوره و نحوه آموزش خود را انتخاب نمایید. تیموتی در راه به شما کمک می‌کند و این مسیر را برای شما هموارتر می‌کند. کافی است به Tmooty سر بزنید و دنیایی متفاوت از آموزش را تجربه کنید.
منبع:
ethereum.org
